Uzman Erbaş Sözleşmenin Feshi

Uzman erbaşlar Milli Savunma Bakanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde 657 Sayılı Kanunun 4/b maddesi kapsamında sözleşmeli şekilde istihdam edilmektedir. İlk defa göreve başlayan uzman erbaşlar iki yıldan az beş yıldan fazla olmamak üzere sözleşme yaparak askeri hizmete başlamaktadır. Sağlık ve sicil durumu imkan veren uzman erbaşların 52 yaşına kadar sözleşme yenilemesi yapması mümkündür.

Sözleşmenin yenilenmemesi ise fesih anlamına gelmektedir. Uzman erbaş sözleşmesinin feshi için iki tip fesih türü bulunmaktadır. Bunlar personelin isteği ile fesih ve idarenin isteği ile fesihtir. Bu yazımızda bu konuya dair detayları derledik.

Uzman Erbaş Sözleşme Yenilenmesi Koşulları

Yurt içinde görev yapan uzman erbaşlar sözleşme süreleri bitiminden 3 ay önce, yurt dışında görev yapanlar ise sözleşme süresi bitiminden 6 ay önce sözleşmelerinin yenilenmesini talep edebilirler.

Aşağıda özetlenen gerekli koşulları taşıyan sözleşmeli personelin, sözleşmesinin yenilenmesinde hukuki bir engel yoktur.

• Sözleşmenin bitimine en az üç ay kala (yurt dışı geçici göreve gidecek uzman erbaşlar için altı ay kala) hizmet süresini uzatmak istediğine dair bir dilekçe ile müracaat etmiş olmak,
• Almış oldukları son sicil notu, sicil tam notunun yüzde altmış (%60) ve daha yukarısında olmak,
• Açık kadro bulunması,
• Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde belirtilen sağlık niteliklerine sahip olmak.

Uzman Erbaş Sözleşme Yenilenmemesi (Feshi) Gerekçeleri

Uzman Erbaşların sözleşmesinin yenilenmemesine, diğer bir anlamda feshedilmesine ilişkin yasal dayanaklar 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununun 12. madde ve Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13. maddesinde düzenlenmiştir. Sözleşmenin yenilenmemesi sebepleri aşağıda sayılan sebepler ile kanunla sınırlı olup kanundaki sınırlara ve tanımlara uymayan keyfiyete dayalı fesihler idari davalarla iptal edilebilmektedir.

• Sözleşmenin ilk 5 aylık dönemi içerisinde göreve intibak etmeyenler ile ayrılanlar,
• İstihdam edildiği kadronun kalkması,
• Kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılanlar:
  • Atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri kadro görev yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği değerlerini sergilemede, ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamayanlar,
  • Aşırı derecede borçlananlardan bu durumu rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlananlar,
  • Mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun süre ile göreve gelmeyenler.
• Atandıkları kadro görev yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun süreli bir kurs veya eğitime gönderilenlerden kurs veya eğitimde başarısız olanlar,
• Hava değişimi ve istirahat süresinin bir yıl içerisinde üç ayı geçenler,
• Almış oldukları sicile göre kademe ilerlemesi yapamayanlar,
• Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse ve affa uğrasa dahi; 1) Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasnii, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflâs gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı mahkûm olanlar
• 1632 sayılı Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olanlar,
• Son olarak verilen de dâhil olmak üzere, kararın kesinleştiği tarihten itibaren geriye doğru son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezasına mahkûm olmak veya en son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası alanlar,
• Yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerden; bu evlilikleri, 12/3/1997 tarihli ve 22931 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yabancı Uyruklu Kişilerle Evlenen Subay, Astsubay, Sözleşmeli Subay, Sözleşmeli Astsubay, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaşlar Hakkında Yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde Genelkurmay Başkanlığı tarafından uygun görülmeyenler,
• Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanlar,
• Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanlar,
• Çeşitli nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin veya Türk vatandaşlığından çıkartılanlan,
• Haklarında yüksek disiplin kurulları tarafından Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası verilenler.

Kendisinden İstifade Edilemeyeceği Sebeplerine Örnekler

Davalara konu olan kendilerinden istifade edilememesi gerekçesiyle sözleşme fesih işlemlerine örnek vermek gerekirse;

• Alkolikliğe bağlı disiplinsizlik halleri
• Disiplin cezalarına ve ikazlara rağmen profesyonel askerlik sergilemede istenilen düzeye ulaşılamaması,
• Disiplinsiz ve lakayt davranışların süreklilik arz etmesi,
• Aile içi şiddet ve boşanma esnasında yaşanan adli olaylar,
• Lojmanda tavana doğru bir el ateş edilmesi,
• Atama dilekçesinde eşiyle ilgili sorunları yazarak ailevi sorunlarını alenileştirmesi ve böylece eşinin ahlaki durumu hakkında çevresi ve birliğinde olumsuz kanaat oluşturması,
• Belgeler ile aşırı derece borçlanıldığının tespit edilmesi.
• Sağlık sorunları nedeniyle sürekli rapor aldığından spor, eğitim, görev ve operasyon gibi bütün aktivitelere katılan diğer personel üzerinde olumsuz etki yaratıp tim içinde huzursuzluğa neden olunması,
• Evli olduğu halde gayri meşru ilişkiye girerek bu ilişkiden bir çocuğu olması ve amirlerine karşı dürüst davranmaması,
• Yüz kızartıcı bir suçtan hakkında kamu davası açılması ve bu suç nedeniyle yaklaşık 2,5 ay tutuklu kalınması,
• Yargılaması tutuklu olarak devam etmesi neticesinde kendisine tevdi edilen görevdeki devamlılığı sağlayamadığı, kadro görev yerinin boş kaldığı ve yerine başka bir personel atamasının yapılamaması,
• Görev yapılan bölükte askerlik hizmetini yapmakta olan ve astı konumundaki erlerden makam, rütbe ve nüfuzunu kullanarak çeşitli gerekçelerle borç para alınması,
• Uzman erbaş statüsüne alındıktan sonra ve intibak dönemi başlamadan yapılan psikoteknik test sınavında başarısız olması nedeniyle askeri araç sürücüsü olarak görevlendirilmesi mümkün olmadığından, istihdam edilmek üzere alındığı “şoför” branşı görevini yürütememesi,
• İffetsiz bir kadınla düşüp kalkma,
• Kazaen silahla kendini veya başkasını yaralama gibi durumlar örnek olarak verilebilir.

Uzman Erbaş Sözleşmenin Feshinin İptali Davası

Yazımızda belirtilen yasal koşullara uygun bir gerekçesi olmayan fesih işlemleri usul ve yasalara aykırıdır. Uzman erbaş sözleşmesinin yenilenmemesi ve sözleşme fesih işlemlerinin gerekçesi çoğunlukla keyfiyete dayalı olarak yapılmakta, hukuka aykırı şekilde fesih işlemi gerçekleştirilmektedir. Yasal dayanağı ve hukuki gerekçesi olmayan keyfi fesih işlemleri idare mahkemeleri tarafından iptal edilmekte, personel görevine dönebilmektedir.

Sözleşmenin Feshinin İptali Yargıtay Kararı

T.C DANIŞTAY 12.Daire Esas: 2019/ 5662 Karar: 2022 / 1346 Karar Tarihi: 22.03.2022 :

3269 sayılı Kanun’un 12. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 20/09/2005 tarih ve 25942 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. maddesinde ise, sözleşmenin feshedilme halleri sayma yoluyla belirlenmiştir. Kendisinden istifade edilememe halleri ise; atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri kadro görev yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği değerlerini sergilemede, ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamama, aşırı derecede borçlanma ve mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun süre ile göreve gelmeme olarak nitelendirilmiştir.

Uyuşmazlık konusu olayda, … Komando Tugayı … Komando Tabur Komutanlığı’da uzman çavuş olarak görev yapan davacının, hakkında kısa süreli kaçmak fiili nedeniyle Bölük Komutanlığınca verilen 02/03/2016 tarihli işlemi ile aylıktan kesme cezasının bulunduğu, 14/02/2018 tarihinde tutulan tutanakla aynı fiili mükerrer olarak işlediği iddiasıyla askerlik mesleğinin değerlerini sergilemekte istenen düzeye ulaşamaması nedeniyle kendisinden istifade edilemeyeceği değerlendirilerek sözleşmesinin feshi işlemi tesis edilmişse de, davacının işlediği iddia edilen fiilinin disiplin soruşturmasına konu edilmediği ve anılan fiili nedeniyle herhangi bir disiplin cezası tesis edilmediği, davacının tutulan tutanak tarihi ile aynı tarihli (14/02/2018 – 23/02/2018 tarihleri arasını kapsayan) Adana Valiliği, Yüreğir İlçesi, Cumhuriyet Toplum Sağlığı Merkezi Yamaçlı Aile Sağlığı Merkezince düzenlenmiş olan iş göremezlik belgesi bulunduğu görülmektedir.

Ayrıca davacının son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezası ile cezalandırılmadığı; en son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası da almadığı; hakkında Yönetmeliğin 13. maddesinde belirtilen suçlardan bir mahkumiyet hükmünün bulunmadığı; atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildiği kadro görev yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği değerlerini sergilemede, ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamaması, aşırı derecede borçlanması ve mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun süre ile göreve gelmemesi halleri de söz konusu olmadığından; davacının, kendisinden istifade edilemeyecek personel olarak değerlendirilmesine hukuken olanak bulunmadığı ve dolayısıyla Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13. maddesi kapsamında sözleşmesinin feshini gerektirecek koşulların somut olayda gerçekleşmediği anlaşılmaktadır.

Yukarıda açık metinlerine yer verilen mevzuat hükümleri ile dosyada mevcut olan bilgi, belge bir bütün halinde değerlendirildiğinde; davacının, kendisinden istifade edilemeyecek personel olarak değerlendirilmesi için ilgili mevzuat hükümlerinde öngörülen koşulların gerçekleşmediği anlaşıldığından, kendisinden istifade edilemeyeceğinden bahisle; davacının sözleşmesinin feshine ilişkin 19/02/2018 tarihli dava konusu işlemde hukuka uygunluk; davanın reddi yönündeki .. İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,…”