İçindekiler
Muris Muvazaası Nedir?
Muris muvazaası artık hayatta olmayan miras bırakanın, sağlığında bir veya birden fazla mirasçıdan mal kaçırmak adına yaptığı veya mirasçılar arasından bir veya birden fazlasını diğerlerine kıyasla kayırmak adına yapmış olduğu hileli işlemlerdir.
Muris muvazaasının varlığı için bir takım mirasçıları zarara uğratma kastı içermesi, işleminin tarafı olmayan diğer mirasçıları kandırmak için görünüşte geçerli görünen bir işlem olması, hileli işlemin karşı tarafıyla muris arasında gizli bir anlaşma olması gerekir.
Miras bırakanın sağlığında yapmış olduğu mirasçıları zarara uğratmak amacı içeren işlemler muvazaa davalarıyla iptal edilmektedir.
Muris Muvazaasının Şartları Nelerdir?
Muris muvazaasının varlığını kabul edebilmek için üç unsur aranmaktadır. Buna göre;
- Görünüşte İşlem Koşulu: Muris muvazaasında arka planda gizli bir anlaşma varsa ön planda hileli başka bir işlem vardır. Diğer mirasçıları kandırmak amacıyla görünüşte bir satış sözleşmesi, ölünceye kadar bakma anlaşması, bağışlama gibi sahte işlemler mevcuttur.
- Gizli Anlaşma: Hileli işlemi gerçekleştiren muris ve işlemin karşı tarafının görünüşteki sahte işlemin kendi aralarında hükümsüz olduğu yönünde yaptıkları anlaşmadır. Anlaşmadan kasıt muris ve karşı tarafın iradelerin uyuşması olup, yazılı bir belge kast edilmemekte, iradelerin uyuşması dediğimiz bu durumun kimi zaman sözlü olmasına dahi gerek olmamaktadır.
- Diğer Mirasçıları Aldatma Amacı: Muris muvazaası işlemleri işlemin tarafı olmayan diğer mirasçıları aldatma ve mirastan mal kaçırma amacı taşımalıdır.
Mirastan Mal Kaçırma Nedir?
Mirastan mal kaçırma, miras bırakan kişinin sağlığında bir mirasçıyı diğerlerine kıyasla kayırmak maksadıyla veya bir takım mirasçıların paylarının azalması veya mirastan hiçbir şey alamaması için yaptığı devir, satış ve bağışlama gibi gösterilen hileli işlemlerdir.
Mirastan mal kaçırma olgusuna en yaygın örnek miras bırakanın bir gayrimenkulü mirasçılardan birisine tapudan satıyormuş gibi yaparak devretmesi, ancak gizli amaç olarak diğer mirasçıların bu gayrimenkulden hak talep edememesi için bir mirasçıyı diğerlerine kıyasla ayrıcalıklı hale getirmesidir.
Mirastan mal kaçırma muris muvazaasının yapılmasına temel teşkil eden en yaygın amaçlardan birisidir. Mirasçılardan mal kaçırmaya dair tüm işlemler yasalar karşısında hükümsüzdür. Miras bırakanın hileli işlemlerinden zarar gören mirasçıların dava açarak mal kaçırmaya yönelik hileli işlemi iptal ettirme hakkı bulunmaktadır.
Muris Muvazaası Nasıl İspatlanır?
Muris muvazaası yazılı deliller ve tanık beyanları başta olmak üzere her türlü delille ispatlanabilir. Hileli bir işlemin varlığı dava açan mirasçılar tarafından ortaya atılmalıdır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun genel ilkeleri doğrultusunda açılan muvazaa davasında ispat yükü genellikle davayı açan tarafta olsa da;
Yargıtay’ın uzun yıllardır yerleşmiş görüşüne göre baba ile çocuğu arasında yapılan satış işlemi karine olarak gerçek bir satış değildir. Satışın gerçek olduğu ve karşılığında para ödendiği satın alan çocuğu tarafından ispatlanmalıdır. Buna ek olarak;
- Satış tarihinde miras bırakanın paraya ihtiyacı olmadığı bu nedenle satmasının hayatın olağan akışına uygun olmadığı,
- Satın alan kişinin sosyal ve ekonomik durumu itibarıyla satın alma tarihinde satın alabilecek maddi gücünün olmadığı,
- Bankaya para giriş çıkışının olmadığı
gibi gerekçeler de satın alan kişinin aleyhine işlemektedir.
Yine Yargıtay’ın başka bir görüşüne göre, ölünceye kadar bakma sözleşmesiyle yapılan devir nedeniyle açılan muris muvazaasına dayalı işlemin iptali davasında, yapılacak incelemede tanık beyanları ve tüm diğer delillerle devralan kişinin miras bırakana ölünceye kadar baktığı konusunda ispat ortaya koymalıdır.
Aksi halde muvazaa ispatlanmış olacaktır.
Muris Muvazaası Davasını Kimler Açabilir?
Muris muvazaası davasını miras hakkı zarar görmüş herkes açabilir. Bu kişiler yasal mirasçı olabileceği gibi atanmış mirasçılar da olabilir. Her mirasçı kendi hakkı için ayrı ayrı dava açma hakkına sahiptir.
Mirasçıların birbirlerinden bağımsız şekilde dava açma hakkı vardır. Fikir ayrılığı içerisinde olabilecek olan mirasçıların birlikte dava açma zorunluluğu olmaması hak arama kolaylığı açısından önemlidir. Ancak mirastan feragat etmiş kişiler, mirası reddetmiş kişiler ve mirasçılıktan çıkarılmış kişiler muris muvazaası davası açamayacaktır.
Muris Muvazaası Davası Kime Karşı Açılır?
Muris muvazaasına yönelik davaların kimlere karşı açılacağı çeşitli senaryolara göre değişiklik göstermektedir. İçerisinde bulunulan olayın özelliklerine göre;
- Miras bırakan ile yapılan hileli işlemin karşı tarafına,
- Miras bırakan ile el birliği ve iş birliği içerisinde hareket eden üçüncü kişilere,
- Hileli şekilde devredilen eşyanın mülkiyet hakkını elinde bulunduran kişilere,
karşı açılabilir.
Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası Ne Kadar Sürer?
Bu soruya verilecek net bir cevap bulunmamaktadır. Davanın görüleceği mahkemesinin iş ve duruşma yoğunluğu, davanın karmaşıklığı, davanın karşı tarafına tebligat yapılması, yurt dışında yaşayan kişilere tebligat yapılmasının zorluğu, istinaf ve temyiz kanun yolları, vb. birçok durum davanın ne kadar süreceğini etkileyebilir.
6-10 ay gibi bir süre içerisinde sonuçlanabileceği gibi uzun yıllar süren bir davaya da dönüşebilir. Bu süreler her davanın kendi koşullarına göre değişiklik göstermektedir.
Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davalarında Zamanaşımı
Muris muvazaası davalarında yasal olarak ön görülmüş bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Şartlar ve koşullar elverdiğinde, bu dava miras bırakan vefat ettikten sonra her zaman açılabilir.
Dikkat edilmesi gereken husus muvazaalı şekilde mirasçılardan kaçırılan malın iyi niyetli olan yani muvazaadan haberi olmayan kişilerin eline geçmesi halinde, mülkiyetinin (tapu kaydının, ruhsat kaydının) geri istenemeyeceğidir.
Bu durumda mirasçıların muris ile el birliği ve iş birliği içerisinde hileli işlem yapan kişiden tazminat ve yasal faizleri isteme hakkı devam etse de mirasçılardan kaçırılan menkul ve gayrimenkul eşyaların mülkiyeti geri alınamayacaktır.
Muris Muvazaası Davalarında Harç Ne Kadardır?
2022 Harç tarifesi gereğince dava açılış esnasında 80,70 TL başvurma harcı ve dava konusu eşyanın değerinin binde 68,31’inin 1/4’ü oranında peşin harç alınmaktadır. Bu peşin harcın 1/4’ü dava açılış esnasında alınmakta, kalan 3/4 ‘ü dava süreci içerisinde tamamlattırıldıktan sonra dava hakkında karar verilmektedir.
Muris Muvazaası Davasında Görevli ve Yetkili Mahkemeler Hangileridir?
Muris muvazaasına davalarına bakmakla görevli mahkemeler Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir. Olayın özelliklerine göre yetkili mahkeme değişiklik gösterebilir. Muris muvazaası ile gayrimenkul hakkında davalar gayrimenkulün bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde incelenecektir.
Muris Muvazaası Davasının Avukatla Takip Edilmesinin Önemi
Muris muvazaasına dayalı davalar kesin deliller sunmanın mümkün olmadığı ihtiyari deliller üzerinden görülen bir dava türüdür. Davanın delillerinin öne sürülmesi ve delillerin incelenmesi, maddi olayların dosyaya en isabetli şekilde yansıtılması ve emredici kanun hükümlerine uygun şekilde yargılamanın usulüne uygun yürütülmesi hukuki uzmanlık ve profesyonellik gerektirir.
Sizler böyle bir davayla hayatınızda ilk kez, çok düşük bir ihtimalle ise ikinci kez karşılaşmaktasınız ancak bu alanda uzman bir avukat bu tür davaları her hafta tecrübe etmektedir. Davadan mümkün olan en iyi sonucu almanız için uzman bir avukattan yardım almanız şiddetle önerilmektedir.
Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Yargıtay Kararı
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu 1.4.1974 tarih ve 1/2 sayılı içtihadı birleştirme kararı :
“Bir kimsenin; mirasçısını miras hakkından yoksun etmek amacıyla, gerçekte bağışlamak istediği tapu sicilinde kayıtlı taşınmaz malı hakkında tapu sicil memuru önünde iradesini satış doğrultusunda açıklamış olduğunun gerçekleşmiş bulunması halinde, saklı pay sahibi olsun ya da olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçıların, görünürdeki satış sözleşmesinin Borçlar Kanunu’nun 18. maddesine dayanarak muvazaalı olduğunu ve gizli bağış sözleşmesinin de şekil koşulundan yoksun bulunduğunu ileri sürerek dava açabileceklerine ve bu dava hakkının geçerli sözleşmeler için söz konusu olan Medeni Kanunun 507 ve 603. maddelerinin sağladığı haklara etkili olmayacağına” karar verilmiştir.
T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/ 1265 E. 2020 / 764 K.:
Davaya konu 4010 parsel sayılı taşınmazın ise 194/500 arsa payı miras bırakan adına kayıtlı iken bu paydan taşınmaz üzerinde inşa edilecek olan apartmanın (9) ve (10) numaralı meskenlerin kat irtifakına ayrılan 80/500 payını toplam 500.000.000TL bedelle 24.02.1997 tarihinde davalı oğlu …’e satış suretiyle devrettiği anlaşılmaktadır. 32. Öncelikle belirtmek gerekir ki, davacı tarafça temlikin mirasçıdan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunun ispatı bakımından gösterilen tanıklar dinletilememiş ise de delil listesinde dayanılan diğer delillerden miras bırakanın PTT’den emekli olduğu ve maaş aldığı, temlik tarihi itibarıyla 4010 parsel sayılı taşınmazda davalıya devrettiği paylar dışında üç mesken ile bir dükkana isabet eden payın daha adına kayıtlı olduğu, ayrıca memleketi olan Bolu İli, … Köyünde arsa ve tarla niteliğinde çok sayıda taşınmazının bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda, yüklü miktarda malvarlığı ve geliri olan miras bırakanın taşınmaz satmasını gerektirir nitelikte büyük bir ihtiyaç ya da haklı bir nedeninin bulunduğundan söz edilemez. … muvazaanın varlığının bir göstergesi olduğu açıktır.
T.C. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2015 / 10551 E. 2015 / 12513 K.:
Muris muvazaası, görünürde gerçekleşen işlem ve gizli işlem olmak üzere iki işlemden oluşmaktadır, bunlardan görünürdeki işlem tarafların gerçek iradesine uymadığından geçersiz olup gizli işlem ise şekil yoksunluğundan dolayı geçersizdir. (Yargıtay 1.HD 2015/12513 karar).
