Sigortalı işçilerin, çalışma hayatı esnasında yaptıkları işe bağlı olarak kapıldıkları hastalıklarından kaynaklı bir takım hak ve güvencelere sahiptir. İş hukukunda bu olgu meslek hastalığı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Meslek hastalığı ve tazminatları isimli bu yazımızda meslek hastalığı nedir? tazminat alınır mı? dava süreci nasıl işler? emekliliğe etkisi nedir? gibi önemli konuların detaylarına gireceğiz.
.
İçindekiler
Meslek Hastalığı Nedir?
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Md. 14:
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan
bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
Meslek hastalığı kanun maddesinin tanımlaması doğrultusunda bir işçinin yaptığı işin niteliğinden, iş yeri şartlarından veya işin yürütülme şartlarından dolayı uğradığı hastalık halidir. İşçinin meslek hastalığına yakalanması halinde tazminat ve maaş gibi birtakım hakları vardır.
Meslek hastalığına yakalanan işçiye Sgk ‘nın sorumluluğu olduğu gibi karşı işverenin de yasal sorumluluğu söz konusudur.
Meslek Hastalığı Grupları
27021 Resmi Gazete sayılı Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği şimdiye kadar tespit edilmiş meslek hastalıklarını gruplar ve liste halinde belirtmiştir.
Ancak sigortalı işçinin yakalandığı hastalık bu listede yazılı olmasa da bir meslek hastalığı olabilir. İşçinin yakalandığı hastalık eğer yönetmelikte sayılan listede bulunmuyorsa, bu hastalığın meslek hastalığı olup olmadığına Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu karar verir. Eğer hastalık bu listede varsa meslek hastalığı tespitine yetkili özel hastane kişideki o rahatsızlığı tespit ettikten sonra işçi meslek hastalığından doğan işçilik haklarına sahip olur.
Bir işçinin yakalandığı hastalığın listede olmasına rağmen meslek hastalığı olarak sayılmaması da ihtimaller dahilindedir. Bu tespit sgk tarafından yetkilendirilen hastaneler tarafından yapılmaktadır.
Peki meslek hastalıkları nelerdir? Meslek hastalıkları 5 grupta ele alınmaktadır.
Meslek hastalıkları listesi bugüne kadar karşılaşılmış tüm meslek hastalıklarını ihtiva etmektedir. Yukarıdaki görselde belirttiklerimiz meslek hastalıklarının gruplandırılmasından ibarettir. Meslek hastalıkları listesinin tamamı için tıklayınız.
Bir hastalığın meslek hastalığına girip girmediğinin tespiti hem tıbbi hem de hukuki aşamalardan geçmektedir. Bu nedenle süreç içerisinde muhakkak bir avukatın yardımından faydalanılmalıdır.
Meslek Hastalığı Şartları
Bir hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için gereken şartlar:
- Hastalanan işçi sigortalı olmalıdır. Sigortalı değilse dahi işçinin çalıştığına dair şahitleri ve başkaca ispat araçları olmalıdır.
- İşçideki hastalık mesleki faaliyet sonucunda ortaya çıkmalıdır.
- Sürekli çalışma sonucu olarak ortaya çıkmalıdır.
- İşçinin yakalandığı hastalık meslek hastalıklarına dair listede yer almalıdır.
- İşçinin yakalandığı hastalık listede yer almıyorsa hastalığın meslek hastalığı olduğu Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmelidir.
- Meslek hastalığı resmi gazetede yayımlanan listede belirtilen sürelerde maruz kalma sonucunda ortaya çıkmış olmalıdır.
- İşçi işten ayrıldıktan sonra hastalığa yakalandığı hallerde aradan uzunca bir süre geçmeden ortaya çıkmış olması gerekmektedir.
Meslek Hastalığı Raporu
5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Md. 14 :
Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;
- a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi,
- b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi,
sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.
Meslek hastalığı raporunun alınması için müracaat edilecek kurum Sosyal Güvenlik Kurumu’dur. Kurumun sevkiyle gerekli tıbbi değerlendirme meslek hastalıkları hastanelerinde yapılmaktadır.
Meslek hastalığı raporu düzenlemeye yetkili kılınan hastanelerden düzenlenecek rapor Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu tarafından da incelenmekte, müracaatta bulunan işçileri meslek hastalığı hak ve imtiyazlarından yararlandırma konusunda son sözü Sgk Sağlık Kurulu söylemektedir.
Meslek hastalığı raporu nereden alınır sorusunun yanıtı SGK olacaktır. Sgk ya yapılacak başvuru sonucunda e-devlet üzerinden meslek hastalığı raporu sorgulaması yapılarak başvurunun ne aşamada olduğu takip edilebilmektedir.
Meslek Hastalığı Raporuna İtiraz
Meslek hastalığı hastanesi tarafından düzenlenen raporda tespit edilen gücü kaybı/maluliyet/özürlülük yüzde ve derecesine karşı Sgk Sağlık Kurulu’na itiraz edilebilmektedir. SGK Sağlık Kurulu tarafından itiraz değerlendirilmekte, gerçeğe ve usule aykırı düzenlendiği tespit edilen yetkili hastane sağlık kurulu raporu yeniden düzenlenmek üzere ilgili meslek hastalığı hastanesine iade edilmektedir.
Kurum tarafından yapılan incelemede de itirazları kabul görmeyen sigortalı işçiler ve bu kişilerin mirasçıları idari yargıda iptal davası veya tam yargı davası açma hakkına sahiptir.
Meslek Hastalığı Bildirim Süresi ve Usulü
Meslek hastalığı ile ilgili hak ve imtiyazlardan faydalanabilmek için meslek hastalığının kuruma bildirilmesi gerekmektedir. Sigortalı çalışanlar için bu bildirim işveren tarafından yapılmalıdır. Muhtarlar ve kendi namına bağımsız çalışanlar ise bildirimi bizzat kendileri yapmak zorundadır.
Meslek hastalığı bildirimi için yasal süre üç iş günüdür. İşveren ve kendi namına çalışanlar meslek hastalığını üç iş günü içerisinde kuruma bildirmelidir. Yasal süresi içerisinde bildirim yapılmadığı takdirde daha önce yapılmış bulunan bütün masraflar ile meslek hastalığına yakalandığı bildirilmediği için işçiye ödenen geçici iş göremezlik ödenekleri işverene rücu edilmektedir.
Meslek Hastalığına Yakalanan İşçi Hakları Nelerdir?
Meslek hastalığına yakalanan işçinin çeşitli hakları ve imtiyazları vardır. Bunlara örnek verecek olursak:
- Geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği
- Sürekli iş görmezlik geliri
- Meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının mirasçılarına bağlanan maaş
- Aylık bağlanmış olan kız çocuklarına ödenen evlenme ödeneği
- Meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze masrafları ödemesi
- Maddi ve manevi tazminat ödemeleri
Meslek Hastalığı Tazminatları Nelerdir?
Meslek hastalığına yakalanan işçinin hak ve imtiyazları arasında ilk olarak tazminatlar gelir. İşçinin meslek hastalığına yakalanmasına bağlı olarak işçinin ve işçinin mirasçılarının maddi ve manevi tazminat hakları mevcuttur.
Manevi tazminat kişinin ruh ve bedensel bütünlüğünün ihlal edilmesi sonucunda, tedavi süreci, acı ve ağrı, hastalığa bağlı olarak yaşanan ruhsal çöküntü gibi sebeplerden doğabileceği gibi sigortalı işçinin meslek hastalığı nedeniyle ölümü halinde bundan üzüntü duyan yasal mirasçıların da manevi tazminat hakları vardır.
Meslek hastalığına bağlı maddi tazminat davası, sigortalı çalışanın uğradığı meslekte güç kaybı ve diğer bazı zarar kalemlerinin karşılanması amacıyla görülen davalardır. Bu davalarda işçinin talep edeceği tazminat türleri her meslek hastalığının ve iş yerinin şartlarına göre farklılık gösterir.
Tazminat miktarı her davada ayrı ayrı hesaplanır ve her davanın koşullarına göre ayrı ayrı belirlenir. Meslek hastalığına yakalanmada işçinin ve işverenin kusur oranı, sigortalının maluliyet oranı, işçinin geliri gibi unsurlar dikkate alınarak hesaplama yapılır.
Sigortalı, meslek hastalığının tedavi sürecinde tedaviye aykırı davranışlarda bulunur ve kendi ihmali sonucunda sağlık durumu daha kötüye gider, tedavi süresi uzar, meslekte kazanma gücü kayıp oranı artar veya kalıcı malullüğe sebep olur ise bu durum, sağlık kurulu raporunda belirtilir.
Sigortalının bu kusurlu davranışı ve bu davranışa bağlı olarak sağlık durumunun % olarak ne kadar etkilendiği veya tedaviyi ne kadar uzattığı konusunda hesap yapılarak .İşçinin hak ettiği tazminatlardan kendi kusuruyla sebep olduğu zararlar düşülür. İşçinin kendi kusuruyla kendisine zarar vermesi tazminat miktarının belirlenmesinde büyük önem taşır.
Sigortalı, meslek hastalığından kaynaklı olarak ölmüşse ölenin aynı hane içerisinde yaşadığı ve ölen tarafından desteklendiğini iddia eden kişiler bu iddiayı ispatlayarak destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir.
Meslek hastalığından ölen sigortalı işçinin birinci derece yakınları (eşi, çocukları, anne ve babası) duydukları üzüntüden kaynaklı olarak manevi tazminat davası açmak hakkına sahiptir.
Meslek hastalığı sonucunda ölüm gerçekleşmemesi halinde sadece hastalanan sigortalı tazminat talep edebilir, ancak sigortalıda ağır bedensel zarar meydana gelmesi durumunda örneğin yatağa bağlı hale gelmesi durumunda sigortalının birinci derece yakınlarının manevi tazminat talep etme hakları mevcuttur.
Meslek Hastalığı Maaşı ve Ödenekleri
Meslek hastalığından ötürü işyerinde geçici olarak çalışamayan sigortalı işçiye Sgk tarafından geçici iş görmezlik ödeneği bağlanır. Bu ödenek meslek hastalığına yakalanmış işçinin raporlu olduğu günler için yapılan parasal yardımdır. Tedavi ve dinlenme devam ettiği sürece bu ödenek sigortalı işçiye ödenmeye devam eder.
Meslek hastalığı nedeniyle meslekte kazanma gücünü en az %10 oranında kaybetmiş olan olan sigortalı işçilere sürekli iş görmezlik ödeneği ödenmektedir. Sürekli iş görmezlik ödeneği için sigortalının işten ayrılmış olması bir koşul değildir. İşçi hem işe devam edilip hem de kurumdan sürekli iş göremezlik ödeneği almaya devam etme hakkına sahiptir.
Meslek hastalığı sonucunda vefat eden sigortalı işçinin geride bıraktığı mirasçılarına ölüm aylığı bağlanabilir. Meslek hastalığı sonucunda ölen veya sürekli iş görmezlik ödeneği alırken ölen kişinin mirasçıları bu aylığın bağlanmasını Sgk ‘dan talep edebilir. Sigortalı çalışanın eşi, çocukları, anne ve babası bu tazminatı talep edebilecek kişilerdir.
Ölüm aylığı alırken evlenen ve bu sebepten ölüm aylığı sonlanan kız çocuklarına, talepte bulundukları takdirde, sonlanan aylığın 2 yıllık toplam tutarı kadar bir defaya mahsus evlenme ödeneği ödenmektedir.
Meslek hastalığı bağlı olarak vefat eden veya sürekli iş görmezlik ödeneği alırken vefat eden sigortalı kişinin eşi, çocukları, anne ve babasına cenaze masrafları için cenaze ödeneği parası ödenmektedir.
Sgk’nın İşverene veya 3. Kişilere Rücu Etme Hakkı
SGK yaptığı meslek hastalığına yakalanan işçiye ödediği miktarların tamamını veya işverenin kusur oranına göre bir kısmını işverenden alma hakkına sahiptir.
Rücu edilebilecek ve edilemeyecek haller şöyledir:
- Meslek hastalığı bildirim yükümlülüğünün yasal şekilde yapılmaması halinde masraflar ve işçiye ödenen geçici iş görmezlik ödenekleri için kurumun işverene rücu etme hakkı vardır.
- Meslek hastalığı, üçüncü bir kişinin kusuruyla ortaya çıkmışsa, hastalanan işçiye ve mirasçılarına yapılan veya ileride yapılacak olan ödemeler ile kurum tarafından bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve kusuru olan işverene rücu etme hakkı vardır.
- Meslek hastalığı kamu kurumları tarafından görevlendirilen çalışanların görevleri nedeniyle ortaya çıkmışsa çalışanın bağlı bulunduğu kamu kurumuna rücu etme hakkı bulunmamaktadır.
- Meslek hastalığı sonucu ölümlerde, mirasçılara bağlanacak gelir ve verilecek ödenekler için, meslek hastalığının meydana gelmesinde kusuru bulunan mirasçılara kurumun rücu etme hakkı bulunmamaktadır.
SGK tarafından üçüncü kişilere karşı açılacak rücu davaları, 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. 10 yıllık zamanaşımı süresi gelir ve aylıklar bakımından kurumun onay vererek başlattığı tarihten, masraf ve ödemeler için ise masraf veya ödemelerin yapıldığı tarihinden itibaren başlamaktadır.
