Veraset ilamı, diğer adıyla mirasçılık belgesi miras bırakan kişinin hayatta olan yasal mirasçılarının ve miras paylarının gösterildiği, mahkeme veya noter onayıyla tasdik edilmiş resmi belgedir.
Kişinin ölümünün hangi tarihte gerçekleştiği ve mirasçılarının kimler olduğu ve miras pay oranları Türkiye Cumhuriyeti hudutlarında ve apostil şerhi yapıldığında yabancı ülkelerde de etkili olmak üzere bu belgeyle resmi şekilde tespit edilmektedir.
İçindekiler
Veraset İlamı Nasıl Alınır?
Veraset ilamı nasıl alınır sorusu internette sıkça araştırılan bir sorudur. Veraset ilamı noterlik makamı tarafından verildiği gibi dilekçeyle başvurulması halinde Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından da verilmektedir. Yatırılması gerekli harç ve ücretler yasal harç tarifesi üzerinden yatırılarak veraset ilamı temin edilebilir.
Mirasçılık belgesinin mahkemeden istenilmesi halinde görevli ve yetkili mahkemeler miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemeleri’dir.
Veraset İlamını Kimler Alabilir?
Veraset ilamı miras bırakanın yasal mirasçısı sıfatı bulunan herkes tarafından talep edebileceği gibi, hukuki menfaati olan kişiler tarafından da talep edilebilir. Bir dava esnasında taraflardan birisi öldüğü takdirde, vefat eden kişinin mirasçılarına karşı dava ve icraya devam etmek için, ilgili kişiler mahkeme ve icra dairesi gibi resmi makamlardan yetki alarak mirasçı olmasalar dahi murisin veraset ilamının çıkartılmasını talep edebilmektedir.
Veraset İlamı Nerelerde Kullanılır?
Veraset ilamı diğer adıyla mirasçılık belgesi nüfus kayıtlarının düzenlenmesinde, tapu kayıtlarının düzenlenmesi ve intikallerinde, trafik siciline ve gemi siciline kayıtlı araçların kayıtlarının düzenlenmesi ve intikali esnasında lazım olduğu gibi, elektrik, su, doğalgaz, telefon, internet, kablo tv gibi hizmetlerin devredilmesi ve iptal edilmesi gibi işlemler için de mirasçılık belgesi yani veraset ilamı lazım olmaktadır.
Miras Payları Nasıl Hesaplanır?
Türk Miras Hukuku sisteminde zümreler denen sınıflandırmalar mevcuttur. Miras bırakan kişinin eşi ve çocukları birinci zümre olurken miras bırakan kişinin anne baba ve kardeşleri ikinci zümredir. Miras bırakanın büyük anne ve büyük babası ise üçüncü zümreyi oluşturmaktadır.
Miras paylaşımı esnasında miras bırakan kişinin çocuğu bulunması halinde mirası birinci zümre paylaşır. Birinci zümrenin miras paylaşımında eş 1/4 alırken çocuklar mirasın 3/4 ünü paylaşır.
Çocuksuz vefat eden birisi için mirasçıları ikinci zümredir. Ölen kişinin eşi sağ ise ikinci zümreyle mirası paylaşırken sağ olan eş mirasın 1/2 sini alır. Miras bırakanın anne ve babası, anne ve babası sağ değilse miras bırakanın kardeşleri kalan 1/2 yi eşit olarak paylaşırlar.
Miras bırakanın çocuksuz vefat etmesi ayrıca anne babası ve kardeşlerinden oluşan ikinci zümrede de hiç mirasçı bulunmaması halinde yapılacak miras paylaşımında miras bırakanın eşi mirasın 3/4 ‘ünü alırken kalan 1/4 miras bırakanın büyük anne ve büyük babası tarafından paylaşılacaktır.
Veraset İlamı Nasıl İptal Edilir?
Veraset ilamı yani mirasçılık belgesi hatalı şekilde düzenlenmiş mirasçılardan birisi ölü gösterilmiş, mirasçıların payı eksik gösterilmiş veya hiç gösterilmemiş olabilir. Bu gibi durumlarda mirasçılık belgesinin iptal edilmesi için Veraset ilamının iptali davası açılmalıdır.
Açılacak davada görevli ve yetkili mahkeme veraset ilamının verildiği yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Açılacak davada iptali istenen veraset ilamında mirasçı olarak tespit edilmiş kişiler davalı olarak gösterilmeli, hukuken husumet yöneltilmelidir.
Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından ele alınacak bu davada mirasçılar ve miras payları yeniden ele alınarak itirazlar doğrultusunda yeniden inceleme yapılacaktır. Veraset ilamının iptaline karar verilmesi halinde, iptal edilen veraset ilamına dayalı olarak yapılmış intikal, paylaşım ve tüm diğer hukuki işlemler hükümsüz hale gelirse de bu işlemlerin hükümsüzlüğünün tespit edilmesi için de ayrıca dava açmak gerekmektedir.
Feraiz Hükümleri Nedir?
Mirasçılık belgesi Türkiye Cumhuriyeti ve onun öncesinde yaşamış herkes için alınabilmektedir. Bilindiği üzere İsviçre Medeni Kanunundan esinlenerek uygulanan Türk Medeni Kanunu 17/02/1926 Tarihinde yürürlüğe konulmuştur.
Yasaların geriye yürümezliği ilkesinin etkisiyle bu tarihten önce vefat etmiş, Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyetin kuruluşuna denk gelen bu dönemde ölmüş kişiler için İslam Hukukunun şer’i hükümlerine göre miras paylaştırılmakta, bu paylaşımda kadınlar erkeklerden daha az pay almaktadır.
Feraiz hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağı murisin ölüm tarihi ile doğrudan ilgilidir. 17/02/1926 tarihinden önce vefat etmiş tüm kişilerin veraset ilamları ve miras payları feraiz hükümleri dediğimiz İslam Hukukunun kurallarına göre paylaştırılır.
Feraiz hükümlerine göre paylaşım, Cumhuriyetin ilk yıllarında vefat etmiş kişilerin mirasçı sayısının çokluğu nedeniyle karmaşık bir hesap gerektirdiğinden bu hesaplamalar bilirkişi tarafından yapılmaktadır. Sulh Hukuk Mahkemesinden böyle bir veraset ilamı talep edildiği takdirde ayrıca bilirkişi ücreti için gider avansı da yatırılması gerekmektedir.
Veraset İlamı Yargıtay Kararı
T.C. Yargıtay 5.Hukuk Dairesi 2021/ 39 E. 2021 / 2402 K.:
Davanın konusunun mirasçılık belgesi olduğu, veraset ilamına ilişkin açılacak davalarda görevli mahkemenin Sulh Hukuk Mahkemesi olup yetkili mahkeme açısından kanunda bir sınırlama bulunmamakla birlikte Türkiye’nin her hangi bir yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine başvurulması mümkün olduğu gerekçesi ile karşı yetkisizlik kararı verilmiştir. Mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin dava 6100 sayılı HMK’nın geçici 3/2. maddesi ve HMK’nın 382. maddesinde çekişmesiz yargı işlerinden sayılmış 384. maddede ise Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, çekişmesiz yargı işleri için talepte bulunan kişinin veya ilgililerden birinin oturduğu yer mahkemesinin yetkili olduğu, HMK’nın 11/3. maddesinde ise (3) mirasçılık belgesinin iptali ve yeni mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin davalarda mirasçıların her birinin oturduğu yer mahkemesinin de yetkili olduğu belirtilmiştir.
T.C. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2018/ 5199 E. 2021 / 3088 K.:
Somut olayda, iptali istenilen mirasçılık belgesinde mirasçı olarak gözüken ve murisin eşi olan …’in davada taraf olmadığı anlaşılmaktadır. Adı geçen davaya dahil edilmeli, bu şekilde taraf koşulu gerçekleştirildikten sonra davanın esasına girilmeli, taraflardan varsa başkaca da delilleri de sorulup saptanmalı, toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
