Uzman Erbaşların sözleşmesinin yenilenmemesine, diğer bir anlamda feshedilmesine ilişkin yasal dayanaklar 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununun 12. madde ve Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13. maddesinde düzenlenmiştir. Uzman erbaşların sözleşmelerinin sağlık nedeniyle feshedilmesi en sık görülen fesih sebeplerindendir.
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu‘na göre uzman erbaşların sağlık sebebiyle sözleşmelerinin feshinde dört haklı gerekçe bulunmaktadır. Bunlar;
İçindekiler
Son Bir Yıl İçerisinde Üç Aydan Fazla İstirahat ve Hava Değişimi Raporu Alınması
Mevzuata göre Uzman erbaşların hava değişimi ve istirahat raporları toplamının üç aydan fazla olması halinde sözleşmeleri yenilenmeyecektir. Bu üç aylık süre yatarak ve ayakta tedavi gerektiren rahatsızlıkların dışında, tedaviden sayılmayan halleri kapsamaktadır. Hastalığın tedavisi için geçen süreler bu süreye dahil edilmemektedir.
Yine buna bağlı olarak görev anında veya görev dışında barışta veya savaşta görevlerinden dolayı bir saldırıya veya kazaya uğramış veya meslek hastalığına yakalanmış personelin iyileşinceye kadar ilişiği kesilmez, izinli sayılır. Sıhhi izin sonunda da halen sıhhi arızası devam edenler ve kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılanlar hakkında 08/66/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulanır.
İdare tarafından bu hususlar dikkate alınmadan yapılan fesihler hukuka aykırıdır. Emsal Danıştay kararlarında personelin yatarak veya ayakta tedavi esnasında almış olduğu istirahat raporlarının üç aylık süreye dahil edilmemesi gerektiğine karar verilmiş, bu gerekçeyle sözleşmesi feshedilen personeller hakkında açılan davalar olumlu sonuçlanmıştır.
Yine buna bağlı olarak görev anında veya görev dışında barışta veya savaşta görevlerinden dolayı bir saldırıya veya kazaya uğramış veya meslek hastalığına yakalanmış personelin iyileşinceye kadar ilişiği kesilmez, izinli sayılır. Sıhhi izin sonunda da halen sıhhi arızası devam edenler ve kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılanlar hakkında 08/66/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulanır.
Görev Yapamaz Sağlık Kurulu Raporu Alınması
Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine uygun olarak uzman erbaşlığa devam eder şeklinde olumlu sağlık kurulu raporu almak sözleşmenin uzatılmasında ön koşuldur. Sözleşme uzatmak için yapılan muayene ve sağlık raporunda “Sınıfında uzman erbaş olamaz.” ibaresi olması halinde personelin ilişiği, sözleşme bitim tarihi itibarıyla kesilmektedir.
“Sınıfında uzman erbaş olamaz” ibaresi dışında başka tespit ve ibarelerle sözleşmenin uzatılmaması (feshi) usûl ve yasalara aykırıdır. 2017 yılından sonra bu konuya ilişkin raporların askeri hastanelerden alınarak sivil hastanelere devredilmesi neticesinde bu konuda pek çok hata yapılmaktadır. Başka heyet raporlarıyla sözleşmesi feshedilen personelin iptal davası açmasında fayda bulunmaktadır.
Bununla birlikte “sınıfında uzman erbaş olamaz” ibaresiyle sözleşmesi feshedilen personelin de heyet raporunun doğruluğuna, tespitin geçerliliğine itiraz ve iptal davası açma hakkı saklıdır.
Uzun Tedavi Gerektiren Ciddi Hastalığa Yakalanması
Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 17.maddesine göre Kanser, tüberküloz, kronik böbrek yetmezliği ile ruh ve sinir hastalıkları gibi uzun süreli tedavi gerektiren hastalıklara yakalananlar, sağlık kurulu raporunda gösterilecek lüzum üzerine, toplam olarak ve fiilen üç yılı geçmemek şartıyla tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi tutulabilir ve ilişikleri kesilmez.
Yazılı süreler boyunca tedavisi yapılan personelin bu süreler sonunda hastalığı devam eder ve kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılırsa 08/66/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulanır. Personelin tedavisi devam etmekteyken bu usullere aykırı şekilde yapılan fesihler hukuka aykırı olması nedeniyle açılacak dava sonucunda iptal edilmektedir.
İstihdam Edildiği Kadronun Sağlık Niteliğinin Kaybedilmesi
İstihdam edildiği kadronun sağlık niteliklerini kaybeden uzman erbaşların birlikleri tarafından kendilerinden istifade edilememesi gerekçesiyle sözleşmeleri feshedilir. Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin sağlık yeteneği yönünden tabi olduğu mevzuat Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’dir.
Söz konusu Yönetmelik’te sözleşme yenileme muayeneleri sırasında Hastalıklar Listesinin (A) dilimlerinde belirtilen rahatsızlıklara sahip olduğu tespit edilen uzman erbaşlar sınıfı veya branşı görevlerine devam edeceği açık bir şekilde düzenlenmiştir. Yönetmelikte yer alan Hastalıklar Listesinin sadece (B) ve (D) dilimlerinde belirtilen rahatsızlıklara sahip olan uzman erbaşlar hakkında ilgisine göre “Görev Yapamaz” kararı verilebileceği açıkça belirtilmiştir.
Görüleceği üzere sağlık nedeniyle uzman erbaşların sözleşmesinin hangi durumlarda feshedileceği açıktır. Komando olamaz vb. ibareli sağlık raporları nedeniyle yapılan sözleşme feshi işlemleri hukuka uygun değildir. İstihdam edildiği kadronun sağlık niteliğini kaybetmesi gerekçe gösterilerek kendisinden istifade edilememesi nedeniyle sözleşmesi feshedilen uzman erbaşlar muhakkak fesih işleminin iptali için hukuki haklarını kullanmalı, idari dava açmalıdır.
Uzman Erbaş Sözleşmesinin Feshinin İptali Davası
Uzman Erbaş Sözleşmesinin Uzatılmaması (feshi) halinde dava personelin görev yaptığı yerin bağlı olduğu idare mahkemesinde açılır. Yürütmenin durdurulmasının talep edilmesi yargılama süresince personelin görevine devam etmesi sonucunu doğuracağından, davanın YD talepli olarak açılması ayrıca önemlidir.
Dava süresince göreve devam etme talebi kabul edilmeyen personelin davanın kabulü ve feshin iptali halinde boşa geçirdiği sürelere ait tüm maaş ve özlük alacaklarına hak kazanmaktadır. Personelin bu süre içerisinde başkaca bir meslekte sigorta girişi olmaması parasal ve özlük hakları bakımından ayrıca önem arz etmektedir.
Uzman Erbaş Sözleşmesinin Sağlık Nedeniyle Feshi hallerinde zamanaşımı süresi 60 gündür. Sözleşmenin feshi tarihinden itibaren 60 gün içerisinde dava açılmadığı takdirde sözleşmesi feshedilen personel fesih kararının iptalini ve göreve devam etmeyi talep etme hakkını kaybeder.
